Bouwsteen 5:
Rekenen met restwaarde
De financiële waarde van een asset aan het einde van de looptijd van het contract noem je de restwaarde. Deze kan op diverse manieren worden bepaald – je kunt bijvoorbeeld de boekwaarde nemen, of de vervangingswaarde. Bij een circulair project let je vooral op de extra kwaliteit of levensduur die is toegevoegd aan een asset, ten opzichte van de inschatting in het assetmanagementplan. Gaat de asset langer mee, dan houdt deze ook langer waarde.
Lees meer
Om ervoor te zorgen dat de aannemer zich (mede-)verantwoordelijk voelt voor die levensduur en waarde en daar ook naar handelt, kun je hem daarvoor belonen. Bijvoorbeeld door:
- een bedrag uit te betalen voor de uitgestelde onderhouds- of renovatiekosten. Dit bedrag kun je bepalen door de verwachte kosten op basis van het assetmanagementplan te vergelijken met branchegemiddelden;
- de resterende boekwaarde uit te betalen met een correctie wanneer de kwaliteit boven of onder verwachting is (op basis van een objectieve schouw);
- een bedrag uit te betalen op basis van de opgeleverde kwaliteit. Er is de afgelopen jaren hard gewerkt aan methoden om de waarde van kwaliteit en restlevensduur te bepalen. Hiervoor wordt data van aanleg, (digitale) inspecties of proefboringen in een model gevat om degradatie en verwachte levensduur te voorspellen. Voor SMA-deklagen kan dit al op korte termijn worden toegepast, voor ZOAB is het model in ontwikkeling. In de tussentijd kun je betalen voor kwaliteitsverbetering (en daarmee waardevermeerdering) bij aanleg. Het aanlegrapport levert daarvoor de belangrijkste informatie;
- het contract door te laten lopen voor de periode van de extra levensduur. Voor iedere extra maand dat de asset meegaat tot het volgende groot-onderhoudmoment wordt de opdrachtnemer betaald. Laat de aannemer wel een voorstel maken voor de duur van de verlenging, zodat je weet wanneer je het volgende groot-onderhoudmoment moet plannen.
Hoe draagt dit bij aan
een circulair project?
Met deze bouwsteen breng je de businesscase van de aannemer in lijn met je eigen belang: de asset zo lang mogelijk blijven gebruiken. Door de aannemer te belonen voor de restwaarde aan het eind van een contract stimuleer je hem om de levensduur van de assets die hij in beheer heeft maximaal te benutten. Het wordt daardoor interessant om technische maatregelen toe te passen die de levensduur verlengen, het aantal onderhoudsmomenten verlagen en daarmee materiaal en CO2-uitstoot besparen.
Andere voordelen zijn:
- lagere kosten over de hele levensduur
- minder hinder door onderhoud
- minder druk op de schaarse capaciteit
In het onderstaande rapporten lees je hoe het toepassen van deze bouwsteen leidt tot positieve resultaten in het A6 project en welke contractteksten zijn gebruikt voor het project in Amersfoort.
Hoe pas je het toe?
Kijk eerst naar de lange termijn: zet het onderhoud uit over een langjarige periode, bijvoorbeeld 50 jaar. Vervolgens reken je de periodevergoeding uit. Waarschijnlijk wil je als opdrachtgever en opdrachtnemer niet per se 50 jaar aan elkaar vastzitten. Je kunt dan een kortere contractuele looptijd kiezen en afspreken dat je aan het einde van die looptijd de restwaarde bepaalt, waarna er over en weer geen verplichtingen meer openstaan.
Voorbeeld
In het vervangingsproject in Amersfoort moeten de gemeente en opdrachtnemer Dura Vermeer de actuele restwaarde nog met elkaar bepalen. De partijen hebben al wel vooraf afgesproken dat de afwijking in de restwaarde een maximale plus of min heeft.
Zes maanden voor de einddatum van het contract verifiëren de partijen de restwaarde, op basis van de ontwerpuitgangspunten en de onderhoudsbegroting. De projectleider van de opdrachtgever en die van de opdrachtnemer bepalen beiden, onafhankelijk van elkaar, een restwaarde en bespreken deze vervolgens met elkaar.
Tips en tricks voor bouwsteen 5
Benader de restwaarde pragmatisch
Het voelt wellicht te risicovol om in één project te werken met restwaardebepaling. Maar als je het toepast op het hele projectenportfolio en je meerjarenbeheercontracten, dan houden de meevallers en tegenvallers elkaar meer in evenwicht. Daarmee worden de risico’s dragelijk.
